کتابی تازه از دکتر منصوررستگار فسایی

 کتابی تازه از دکتر منصوررستگار فسایی

از دکتر منصوررستگار فسایی

دکتر احمد مهدوی دامغانی ومیراث ادبی و فرهنگی  وی

ناشر : اطلاعات، 1394 ،تهران 672 صفحه،

30/000 تومان

فهرست مطالب 

پیش گفتار

بخش اول

 تولد

خانه ی پدری و زادگاه مهدوی

خاندان مهدوی

الف:پدر بزرگ و پدر او

ب:مادر و جده ی احمد مهدوی دامغانی 

ج:همسر و فرزندان و برادران وخواهران

 دکترتاجماه آصفی

د:فرزندان دکتر مهدوی

1-ناصر مهدوی دامغانی

2-زهرا مهدوی دامغانی

3-فریده  مهدوی دامغانی

ه:برادران و خواهران مهدوی

1-مرحوم آیت الله محمد رضا مهدوی دامغانی

2- دکتر محمود مهدوی دامغانی

بخش دوم

تعلیم و تربیت و تحصیلات  مهدوی

استادان مهدوی در حوزه های علمیه ی مشهد

 1--اقا مرتضی مطهری

2-حجة الاسلام حاج شیخ محمد علی حایری کرمانی

3 –مرحوم شیخ محمد کاظم مهدوی دامغانی : پدر او:

4. شیخ محمد تقی ادیب نیشابوری

5-علامه میرزا محمد علی مدرس تبریزی  خیابانی

6- آقا سید جلال الدین خوشنویس

7- حاج مجتبی قزوینی

8- مرحوم حجة الاسلام و المسلمین آقای حاج شیخ سیف اللّه آیسی تبریزی؟عشق‌آبادی؟

تحصیلات در تهران  واستادان وی در این شهر

استادان مهدوی در تهران

الف :استادان سه گانه ی او

1-بدیع الزمان فروزانفر :شرح حالی مختصر ، مذیل به مقاله ی استاد بی نظیری که هنوز آسمان دانشگاه تهران  ...

  2-عبدالحمید بدیع‌الزمانی کردستانی: شرح حالی مختصر ،  مذیل به مقاله ی´" به یاد استاد عبد الحمید بدیع الزمانی"

3-- سید الشعراکریم  امیری فیروز کوهی : شرح حالی مختصر،مذیل به مقاله ی:دهمین سالگرد درگذشت امیری   فیروزکوهی‌

ب: دیگر استادان مهدوی در تهران                                                                                  

1-میرزا مهدی آشتیانی: با شرحی مختصر از احوال وآثار ایشان    

2-شیخ محمدتقی  آملی: با شرحی مختصر از احوال وآثار ایشان

3-علامه محمد قزوینی: با شرح ی مختصر از احوال وآثار ایشان منضم به مقاله ی یادی از  

      مرحوم قزوینی بمناسبت چهاردهمین سال وفات او

4-جلال الدین همایی : با شرح ی مختصر از احوال وآثار ایشان

5-علی اصغر حکمت شیرازی

6- استاد مدرس رضوی: با شرح ی مختصر از احوال وآثار ایشان

7--دکتر ذبیح الله  صفا+ مقاله یی در باره تاریخهای ادبیات در ایران

8-ابراهیم پور داوود

9- ضیاء هشترودی

10- اکبر دانا سرشت

11- دکتر جلیلی  یزدی

12. سید محمد محیط طباطبایی

13-   مجتبی مینوی

14- دکتر حسین خظیبی

بخش سوم

همدرسان وهمکلاسی ها ی او در حوزه و دانشگاه

الف : در حوزه:

1-آیة الله العظمی علی سیستانی

2- دکتر جعفرجعفری لنگرودی

ب: همدرسان وهمکلاسی ها ی او در دانشگاه

بخش چهارم

ویژگیهای بارز علمی مهدوی

استاد دیده و شاگردی کرده ،(در محضر استادان بزرگ   حوزه و دانشگاه  )

درک محضر ادبا وشعراء بزرگ معاصر  

زبان دانی

عربی دانی و ادب تطبیقی  عربی و فارسی

 اطلاعات لغوی

ترجمه های  مهدوی از عربی به فارسی

بخش پنجم

سالنمای زندگی دکتر احمد مهدوی دامغانی

بخش ششم

مشاغل مهدوی

 1-از دفتر یاری تا رییس کانون سر دفتران

دکتراحمد مهدوی دامغانی سردفتر دفتر 25 تهران

دفتر  اسناد رسمی شماره ی 25 تهران ، مدرَسی دیگر

دفتر رسمی ازدواج و طلاق شماره ی 111مهدوی دامغانی

2-فعالیتهای اموزشی و پژوهشی استاد در ایران و کشورهای دیگر

الف:تدریس دانشگاهی در ایران

شاگردان  مهدوی:در ایران

یاد کرد شاگردان از استاد

1-دکتر لاهوتی  و گفتگو هایش

2-دکتر موسوی گرما رودی  و شعرش در باره ی استاد

3-دکتر تمیم داری و مصاحبه اش در باره ی استاد

4-دکتر محمد یوسف نیری  و خاطراتش از استاد

5-دکتر ماشاء الله آجودانی

6- دکترسید علی محمد سجادی

 شاگرد نوازیهای استاد در مقالات ایشان

1-یادداشت دکتر احمد مهدوی‌دامغانی درباره‌ی شعردکترسید علی موسوی گرمارودی

ب:تدریس در دانشگاههای خارج

شاگردان خارجی مهدوی

ج:شرکت مهدوی کنفرانسها و سمینارهای علمی در خارج از کشور

د: سخنرانیها و خطابه ها

ه:سر دبیری و انتشار فصل نامه ی گلستان،فصلنامهء شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی در امریکای شمالی

بخش هفتم

ویژگیهای مردی خود ساخته  از خلال آثارش:

الف -استعداد خدا دادی وهوش و حافظه ی کم مانند:

ب-ذوق ادبی  مهدوی:

ج:پویایی  و تحرّک و فایده بخشی  در همه ی مراحل  عمر :

د-منش دینی و مذهبی مهدوی واعتقاد عمیق به مبانی دینی و اجتهاد در آنها:

ه: تحقیقات  اسلامی :

و:تألیف  و تر جمه کتابهایی منحصرا شیعی و دفاع از این مذهب:

ز:تنّوع آثار

ح - طبقه بندی نوشته های مهدوی

1-شعر فارسی :

الف: فردوسی و شاهنامه

ب: درباره ی حافظ  

ج : در باره ی سعدی

د:درباره ی نظامی

ه: درباره ی سنایی

شاعری مهدوی دامغانی

2-محتوای تحقیقات  مهدوی  در نثر فارسی

الف: نقد و نطر

ب : نوشته های مربوط  به کانون سر دفتران

ج: علم انساب

د: خاطرات

ه:   مسائل حقوقی 

ز:احوال و تذکره ی  رجال

ح:وفیات معاصران

ط:نسخه شناسی و بررسی نسخ خطی

ی:مسایل اجتماعی و سیاسی

ک:نامه ها و اظهار نظرها

ل :مقدمه نویسی بر کتابها

بخش هشتم

سبک و شیوه ی نگارش مهدوی در نثر فارسی

فارسی نویسی دکتر مهدوی

الف:آثار ادبی مهدوی

سبک مهدوی در نوشته های مهدوی

نثر دانشگاهی و دبیری

ویژگیهای معنوی   نثر مهدوی

الف:نثر مطنب ولی دل نشین و غیر مخل

ب: ذکر وقایع با جزییات آنها

ج: تصویرگر ی کامل و جامع وقایع

طنز نهفته ی نوشته های مهدوی

نثری صادق و صمیمی

ویژگیهای لفظی نثر مهدوی

در آمیختگی با کلمات و تر کیبات و جملات عربی  واوصاف و ...

ترادف و تکرار مطالب  و ادعیه و جملات دعایی و وصفی:

کاربرد الفاظ و اصطلاحات و الفاظ فرنگی 

کاربرد الفاظ و اصطلاحات رایج غیر ادبی

بخش نهم

ویژگیهای اخلاقی ورفتاری مهدوی

آداب دانی وادب آموزی

امیدواری و روحیه ی مثبت و سازنده

پرهیز از عیب بینی

تدریس بی مواجب

حساسیت نسبت به ارباب علم و ادب وادای احترام نسبت به آنها

حق شناسی و حقگزاری

عفت زبان

فروتنی و تواضع

مناعت طبع

مهمان نوازی

هدیه بخشی

بخش دهم

ویژگیهای اجتماعی  مهدوی

 ایران دوستی و ووطن پرستی

خراسان دوستی و عشق به خراسان و مشهد ومردم آن

ضبط آداب و رسوم مردم مشهد

ثبت واژه ها و اصطلاحات مردم مشهد و خراسان

احترام بسیار  به زنان وتأکید بر  عظمت مقام آنان

زن و طلاق

تإسف بر اوضاع روزگار

احترام به اهل علم

بخش یازدهم

فهرست آثاردکتر احمد مهدوی دامغانی:

الف:کتابها ( کتب تحقیقی، مجموعه ی مقالات): 

الف:کتابها :

(تخقیق، تصحیح ومجموعه ی مقالات): شامل :

1-کشف الحقایق،عزیزالدین بن محمد نسفی

2-در باغ روشنایی، گزیده حدیقه الحقیقهی سنایی با دکترمحمدرضاجلالی نائینی

3-تاریخ جمع قرآن کریم،

4-نسمة السّحر بذکر من تشیّع و شعر

5- یادیاران و قطره های باران (مجموعه ای از مقالات احمد مهدوی دامغانیٍ )، به کوشش سید علی محمد  سجادی وسعید واعظ

6-حاصل اوقات، مجموعه ای از مقالات استاد دکتر احمد مهدوی دامغانی،به اهتمام دکترعلی محمد   سجادی

7-، شاهدخت والاتبار شهربانو والده معظمه حضرت امام علی بن الحسین السجاد علیهما السلام،

8- المجدی فی انساب‌ الطالبین

9-سایه سرو"مقالاتی در بزرگداشت احمد مهدوی دامغانی"

10-مقالاتی در حدیث دیگران،:

11-مقالاتی در حدیث دیگران،:12

- چهار مقاله درباره مولی الموالی علی (ع) و داستان ضامن آهو

ج:کتابهایی با مقدمه ی د کتر احمد مهدوی دامغانی:

د : مقالات مهدوی:

بخش دوازدهم:

فعالیتهای سیاسی  مهدوی دامغانی

بخش سیزدهم

الف: جلسات دوستانه و اصحاب آن:

1-یاران یکشنبه

2-اصحاب چهارشنبه

3-گعده ی جمعه ی استاد  مجتبی  مینوی

3-جلسات منزل علامه ی قزوینی

5- جلسات سه شنبه  امیری فیروز کوهی

6-  گعده های دفتر خانه ی 25

ب:دوستان استاد و معاشران او:

1-سید حسن علی صارم کلالی

2-استادشادروان  جلال آشتیانی و خاطراتی از شصت سال دوستی

3--مرحوم احمد راد :

4 -استاد جلال الدین محدث ارموی

5.دکتر مهدی محقق:

6.دکتر سید جعفر شهیدی

7-شادروان عبدالله نورایی  ذکر جمیل نورانی

8-دکتر محمد جعفر محجوب  و مهدوی و سالشمار و کتابشناسی دکتر محمد جعفر محجوب:

9-.دکتر غلامحسین  یوسفی

10-دکتر عبد الحسین زرین کوب:و آخرین دیدار با زرین کوب

11- استاد ایرج افشار و شمه‌ای از شرح درد اشتیاق و فراق حضرت ایرج افشار رحمه‌الله    

     علیه

12- استاد حبیب یغمایی  مدیر مجله ی یغما  و یادی از حبیب یغمائی

13.دکترسید علی موسوی بهبهانی

14.استاد دکتر مظاهر مصفا

15-  دکتر سید حسین نصر:

16- دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی

17- دکتر   محمدرضا جلالی نایینی -

18-  دکتر  فضل الله رضا رییس پیشین  دانشگاه تهران

  19 دکتر سید محمد -صادق خرازی

20- دکتر  محمد جعفر  جعفری لنگرودی

بخش  چهاردهم

شعرها ونوشته هایی در باره ی دکتر مهدوی:

الف : اشعار:

1شعر استاد امیری فیروز کوهی   در باره ی دکتر احمد  مهدوی دامغانی

2-شعر و نوشته ی دکتر  محمد رضا شفیعی کدکنی در باره ی مهدوی دامغانی: دعوت ‌به خراسان

3-  شعر استاد بهاء الدین خرمشاهی در باره ی مهدوی

ب: جهار مقاله در باره ی مهدوی دامغانی

1-حسین شهسوارانی

2-حسن مبارز

3-پرویز اذکایی

4- مهدی موسوی زارع

ج-مصاحبه یی درباره ی مهدوی دامغانی:

د:یادداشت  دکتر اکبر ایرانی مدیر مرکز پژوهشی میراث مکتوب،درباره ی مهدوی دامغانی:

 بخش پانزدهم

بزرگداشت مهدوی  در امریکا

سخنرانی دکتر فضل الله رضا در بزرگداشت دکتر احمد مهدوی‌دامغانی در آمریکا

بخش شانزدهم

دو نمونه از مقالات متنوع مهدوی دامغانی :

1-ضامن آهو

2-بررسی و نقد کتاب‌ درباره کتاب: «در جستجوی صبح»تألیف عبد الرحیم جعفری

نمایه ها: 

پیش گفتار

این شرح بی نهایت کز حسن دوست گفتند

حرفی است از هزاران ،کاندر عبارت امد  (حافظ)

سالها نام دکتر احمد دامغانی را در کتابها و مجلات ادبی و تحقیقی خوانده بودم و بر مراتب فضل و کمال  استاد در ادب فارسی و عرب  ومعارف اسلامی وقوف داشتم و بارها دوست دانشمندم دکتر محمد یوسف نیری ،استاد دانشگاه شیراز   ،که چند سال افتخار کسب فیض از محضر استاد  را داشته اند برایم از کلاسهای پر بار  درس استاد وخلوص دینی وتقوایی ، حافظه ی استثنایی و سرعت انتقال ایشان در تحلیل ادبی و شناخت عمیق و دقیقی که از ادب فارسی وعرب وفرهنگ اسلامی  دارند، تعریف کرده بودند ودر نتیجه غیابا  ارادتی خاص به ایشان پیدا کرده بودم ،اما هنوز فرصتی پیش نیامده بود تا از نزدیک استاد را ملاقات کنم تا آن که در سال 1991 میلادی(1368)قرعه ی قسمت چنین افتاد که  دومین فرصت مطالعاتی خود را در بخش مطالعات خاور میانه ی دانشگاه هاروارد آمریکا ؛

 Center for Middle Eastern Studies at Harvard University

بگذرانم .

در آن هنگام پروفسور روی پرویز متحده (:  Roy Parviz Mottahedeh )،ریاست آن بخش را بر عهده داشت و استادانی چون خانم  آن ماری شیمل  ،پروفسور ریچارد فرای ( ایران دوست ) از همکاران قدیمی و معروف ما در موسسه ی اسیایی دانشگاه شیراز ،دکتر فرهنگ مهرکه سالها در شیراز  ریاست دانشگاه را برعهده داشتند ،دکتر مسعود فرزان که سالها در شیراز  در بخش زبانهای خارجی تدریس می کرد وشادروان استاد منوچهر امیری استاد دانشگاه شیراز و عضو فرهنگستان زبان و ادب  فارسی ومترجم معروف  ، در آن بخش و دانشگاه بوستون که بسیار به دانشگاه هاروارد نزدیک  است ،به کار مشغول بودندودیدار آنها ، کار را در هاروارد برای من   دلپذیرتر و مفید تر می ساخت، اما خبر نداشتم که  استاد مهدوی دامغانی نیز در همان بخش به  تدریس اشتغال دارند ،ودر همین جا بود  که توفیق یار شد و در همان هفته ی اول ورودم به هاروارد، آرزوی دیرین دیدار استاد احمد مهدوی دامغانی ، برایم بر آورده گردید وناگهان  استاد مهدوی دامغانی را یافتم ، استاد که  شنیده بودند  من به هاروارد آمده ام از سر لطف و غریب نوازی،بامدادی ، سری به اطاق من زدند و خیر مقدم گفتند ودولت بی خون دل فراهم آمد ودیدار ایشان ، مرا چنان مجذوب انسانیت و کمال و ادب  و فرهنگ خود ساخت که دیگر دست از دامنشان برنداشتم وتا در آنجا بودم، در هرفرصتی  به کسب فیض از محضر مبارکشان می پرداختم  و ایشان رادر اطاق کارشان که در همان راهرویی قرار داشت  که اطاق من  در آنجا بود، زیارت می کردم ، اطاقی بزرگ  وانباشته از کتاب  که استاد از آن برای تدریس نیز استفاده می کردند و در آن جا هم با مهمان نوازی های خاص خود، از همه  پذیرایی می فرمودند.

،منزل استاد در فیلادلفیا بود و ایشان آخر هفته را درآنجا می گذراندند و سه شنبه ها با قطار به کمبریج می آمدند وتا جمعه  در مهمانخانه ی دانشگاه هاروارد اقامت می کردندو در پنج روز کاری ،با نیروی جوانان و دانش پیران با کمال، به تدریس و تحقیق می پرداختند و همین امر این فرصت را برای من فراهم می ساخت تا  در کمبریج باایشان دیدار کنم  و جرعه نوش جام محبت ایشان باشم و از فیض حضورشان بر خوردارگردم.

چهار سال بعد که سومین دوره ی فرصت مطالعاتی خود را در دانشگاه پنسیلوانیا می گذرانیدم، دوباره فرصتهای فراوانی حاصل گردید تا استاد را در فیلادلفیا  زیارت کنم و چند روزی هم با همسرم در دولت سرای ایشان   به سر برم واز مهمان نوازیهای استاد و همسر ارجمند شان سرکار خانم دکتر تاجماه  آصفی برخوردار شوم ودر فرصتی مستوفی ، بیشتر ایشان را بشناسم و به این نکته پی ببرم که این استاد به قول فردوسی ،به دیدن ، بسیار بهتر از شنیدن است ومن که در عمر بیش از هفتاد ساله ی خود،سعادت شاگردی استادانی بزرگ چون شادروانان علی اصغر حکمت شیرازی ، علامه بدیع الزمان فروزانفر ،دکتر محمد معین ، دکتر ذبیح الله  صفا، دکتر پرویز ناتل خانلری ،دکتر صورتگر ،دکتر عبد الحسین زرین کوب، دکتر سید جعفر شهیدی ، دکتر رعدی اذرخشی ،احمد افشار شیرازی،  دکتر محمد مقدم،دکتر علی محمد مژده و دکتر نورانی وصال و بسیاری دیگر را داشته ام- که خدایشان بیامرزاد-  وهنوز خودرا کماکان کمترین شاگرد کسانی چون استاد  دکتر مهدی محقق، دکتر خطیب رهبر، دکتر باطنی و دکترابوالقاسمی و... ،می دانم ، به یقین می توانم ادعا کنم که استاد مهدوی به لحاظ وسعت علم وجامعیت فضایل  و تقوا و منشهای انسانی  ، از هیچیک از آنان کمتر نیست  وطبیعی است که اگر بخواهم   فضایل  وی را به بیان بنشینم، مثنوی هفتاد من کاغذ می شود و بیان و بنان مرا توان شرح آن نیست ،

آنچه در این کتاب می خوانید،مروری است بر زندگی این بزرگ مرد که از آخرین بازماندگان نسل منقرض علمایی است که در دوران خویش با کوشش وکشش بسیار  موفقیت آمیز ، میراثهای  فرهنگی   گذشته ی سر زمین مارا شناختند وبا ظرفیت های دانش و فرهنگ معاصر پیوند دادند و با علم و عمل خویش به نماد مشترک این دو  فرهنگ بدل شدند   که  به قرنی یکی از آنان شاید روی بنماید، به قول خاقانی:

چون زمان، عهد سنائی درنوشت       آسمان چون من سخن گستر بزاد

                      چون به غزنین ساحری شد زیر خاک        خاک شروان ساحری دیگر بزا

مفلقی فردارگذشت از کشوری       مبدع فحل از دگر کشور بزاد

چون به پایان شد ریاحین، گل رسید       چون سرآمد صبح صادق ،خور بزاد

          ماه چون در جیب مغرب برد سر       افتاب از دامن خاور بزاد

        یوسف صدیق چون بربست نطق       از قضا موسی پیغمبربزاد

    گرزمانه آیت شب محوکرد       آیت روز از مهین اختر بزاد

        تهنیت بادا که در باغ سخن       گر شکوفه فوت شد، نوبر بزاد

       آن مثل خواندی که مرغ خانگی       دانه‌ای در خورد و پس گوهر بزاد

استاد احمد مهدوی دامغانی در ۱3 شهریور ۱۳۰5 در مشهد،  زاده شده اند ،در خانواده یی که تحصیل علم برای آنان یک فریضه به شمار می آمده است و همه قبیله ی ایشان عالمان دین بوده اند   وایشان طبعا با هوش و استعداد خدا دادی که داشته است ، گوی سبقت در فراگیری علوم متداوله ، ربوده و توانسته است  از محضر استادانی گرانقدر همچون آیت الله میرزا مهدی غروی اصفهانی، آیت الله حاج شیخ محمدرضا خدائی دامغانی، شیخ محمد تقی نیشابوری، مجتبی قزوینی و... کسب فیض کند و آماده ی صعود به مراتب بالا و بالاتر علمی  گردد ،در نتیجه نه تنها چراغ علم در ذهن او روشن شده است  ،  دل وی نیز به نور معرفت ایزدی  اراسته گشته است  و در نتیجه این مرد به مرتبه  عالمی متقی وپاک دل  و روشن ضمیر  رسیده است که درسش ،زمزمه ی عشق و محبت شده است و هر سخن استادانه اش ، چراغ هدایتی بر می افروزد و دلی را روشن می سازد و با هر عملش، درس فضیلتی می آموزاند

انچه را که در این کتاب می خوانید ، برآمده از نوشته های خود دکتر احمد مهدوی دامغانی و کسانی است که اورا خوب می شناخته اند ودر باره ی وی چیزی نوشته اند ومن کوشیده ام  تا علی رغم مشکلات دسترسی به  همه ی منابع و مآخذ در خارج از ایران ،،تصویری در حد امکان و فهم خود،از زندگی این بزرگ مرد معاصر ،به دست دهم ، تا جویندگان علم و معرفت بدانند که خدمتگزاران ادب و فرهنگ ما چگونه با سختی بسیار ،درس خوانده اند و چگونه به مراتب عالیه ی کمال رسیده اند، و چگونه با افتخار و سرافرازی زندگی کرده اند ،هر چند ، خوب می دانم که هنوز نتوانسته ام  همه ی آنچه را که حقیقت حال ایشان است ،باز گو کنم.

منصور رستگار فسایی

استاد بازنشسته ی دانشگاه شیراز و استاد مدعوّ دانشگاه اریزونا- امریکا